Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yazılı açıklamasında, Türkiye’de 59 ilde ayçiçeği üretimi yapıldığını ve havaların ısınmasıyla tohumların toprakla buluşmaya başladığını belirtti.
Ayçiçeği üreten şehirlerin başında Edirne, Adana, Tekirdağ, Kırklareli ve Konya geldiğine işaret eden Bayraktar, “Belirsizlik ve isteksizlikle başlayan ekimlerde, maliyetlerdeki artışlar çiftçilerimizi düşündürüyor. Son bir yılda mazotta yüzde 105’e, gübrede yüzde 36’ya varan artışlar yaşandı. Hasada kadar daha ne kadar artacağı da belli değil.” ifadelerini kullandı.
Bayraktar, çiftçilerin, fiyat belirsizliği, girdi fiyatlarının sezon boyunca tahmin edilememesi, doğal afet ve benzeri birçok risk unsuruyla ekim yaptıklarını vurgulayan, çiftçilerin, ekim aşamasında, sezon boyunca kullanacakları gübre ve mazot için ne kadar ödeme yapacaklarını önceden bilmelerinin önemine dikkati çekti.
Fiyat politikasının ayçiçeği ekim alanlarının artmasındaki önemli etken olduğunu dile getiren Bayraktar, “Çiftçilerimiz ekim zamanı elde edeceği ürünün fiyatını bilerek ekime karar verebilmelidir. Ayçiçeğine verilen prim, gübre ve mazot destekleri de en az girdi enflasyonu oranında artırılmalıdır. İç piyasada üretici fiyatlarını etkileyecek düşük gümrük vergi oranlarıyla yapılan ithalata izin verilmemelidir.” değerlendirmesinde bulundu.
GEÇEN YIL 2,2 MİLYON TON AYÇİÇEĞİ ÜRETİLDİ
Ayçiçek yağında üretimin artırılmasının dışa bağımlılığın azaltılması açısından önemine işaret eden Bayraktar, 2018’de 1,95 milyon ton olan üretimin son 5 yılda yüzde 12,7 artarak 2023’te 2,2 milyon ton seviyesine yükseldiğinin altını çizdi.
Bayraktar, geçen yıl ayçiçeği ekim alanlarında yaşanan azalışın üretime yansıdığını ve üretimin bir önceki yıla göre yüzde 13,8 gerilediğini belirterek, artan nüfusa paralel olarak kişi başı tüketimin de yıllar itibarıyla arttığını ve 2022’de kişi başı tüketimin 56,5 kilogramla son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştığını ifade etti.
Ülkenin sıvı yağ tüketiminin yüzde 80’inin ayçiçekten oluştuğunu belirten Bayraktar, şöyle devam etti:
“Ayçiçeğinde yeterlilik oranımız yüzde 51,3’tür. Ürettiğimiz ayçiçeği ülkemiz ihtiyacını dahi karşılamadığı için ithalata olan bağımlılığımız devam ediyor. İhtiyacımız olan ayçiçeğinin yüzde 48,7’sini ithalatla karşılıyoruz. Ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi ithalatı için toplam ödediğimiz döviz 2023’te 2 milyar 345 milyon doları buldu. Son 5 yılda ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi ithalatı için ödediğimiz bedel yüzde 153,5 arttı.”
Bayraktar, ayçiçeği alım fiyatlarının üreticilerin yeterli gelir elde edeceği seviyede açıklanmadığına da işaret ederek, şunları kaydetti:
“Geçtiğimiz iki yılda üretici fiyatları maliyet seviyesinde kaldı. Çiftçilerimiz yüksek girdi maliyetlerini karşılayarak üretimlerini devam ettirmekte zorlanıyor. Üretim artmalı ki tüketiciler uygun fiyatla yağ tüketmelidir. Son üç yılda ayçiçeğinde üretici fiyatı yüzde 116,9 arttı. Birliğimizce yapılan üretici market fiyat çalışmalarında ise tüketici fiyatlarında çok daha fazla artış olduğunu görüyoruz. Ayçiçek yağı litre fiyatı son üç yılda yüzde 224,8, son beş yılda da yüzde 491,8 artarak bugünlerde 58 liraya yükseldi.”
